به گزارش گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس به نقل از روابط عمومی دانشگاه تهران، پنجمین اجلاس رؤسای دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه، با حضور مقامات علمی، سیاسی و فرهنگی دو کشور و با هدف گسترش و تعمیق روابط علمی و دانشگاهی برگزار شد.
این اجلاس با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ایران، وزیر علوم و آموزش عالی روسیه، سفرای دو کشور، مشاور ارشد وزیر امور خارجه ایران، رایزن علمی ایران در روسیه، نماینده معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و رؤسای دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه، هفدهم تیر ۱۳۹۹ برگزار شد.
* وزیر علوم و آموزش عالی روسیه فدراتیو
در ابتدای این اجلاس والری فالکوف، وزیر علوم و آموزش عالی روسیه، ضمن تشکر از دانشگاه دولتی مسکو و دانشگاه تهران برای هماهنگی در برگزاری این نشست‌ها گفت: «تعداد حضور دانشگاه‌ها در این اجلاس بیانگر مؤثر بودن همکاری‌های دو جانبه علمی دانشگاهی است و در این سالهای اخیر پیشرفت‌های خوبی در زمینه همکاری‌های دانشگاهی و تبادلات علمی صورت گرفته است».
وی با بیان اینکه ما در زمینه آموزش و پرورش همواره حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته‌ایم، افزود: «از سال ۱۹۶۰ همکاری‌های دانشگاهی روسیه با ایران شروع شده است. از آن سال تا کنون تعدادی از دانشجویان دانشگاه‌های ایران در دانشگاه‌های روسیه پذیرفته شده‌اند و در نظر داریم تا برای سال ۲۰۲۰ تعداد ۹۰ دانشجوی ایرانی را در دانشگاه‌های روسیه پذیرش کنیم».
فالکوف، خاطرنشان کرد: «از سال ۱۹۱۷ با همکاری وزارت علوم و وزارت امور خارجه نقشه راهی را برای افزایش پذیرش دانشجو در دانشگاه‌های دو کشور طراحی کرده‌ایم. من در این فرصت از رؤسای دانشگاه دولتی مسکو و دانشگاه تهران که این روابط را به خوبی پیش می‌برند، تشکر می‌کنم و امیدوارم با برگزاری این اجلاس تصمیمات جدی در حوزه آموزش عالی گرفته شود که نتایج خوبی را به همراه داشته باشد».
* وزیر علوم، تحقیقات و فناوری ایران
سپس منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، با ابراز خرسندی از حضور در پنجمین اجلاس رؤسای دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه گفت: «امروز شاهد گردهمایی دانشگاهیان و مسئولان آموزش عالی و علوم و فناوری دو کشور بزرگ ایران و روسیه، البته به شکلی جدید و در فضای مجازی، هستم».
وی افزود: «چنین ارتباطی گرچه از پیامدهای کووید -۱۹ است، اما در صورت برنامه‌ریزی و اتخاذ شیوه‌های خلاقانه از سوی دانشگاهیان و محققان و دانشجویان دو کشور، می‌تواند بستر بسیار مناسبی را برای ادامه و حتی تقویت و توسعه هر چه بیشتر مراودات و تعاملات علمی و تحقیقاتی و فناورانه میان دو کشور فراهم کند. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران از این نشست مبتکرانه و همفکری رؤسای دانشگاه‌های بزرگ دو کشور حمایت می‌کند».
به گفته غلامی، همکاری‌های همه‌جانبه میان ایران و روسیه، به‌ویژه همکاری‌های علمی و تحقیقاتی، برای توسعه پایدار و شکوفایی و رونق اقتصاد دانشی و تجاری‌سازی محصولات علمی دو کشور و منطقه بسیار حائز اهمیت است.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، با بیان اینکه طی سالهای اخیر، شاهد روابط علمی و تحقیقاتی خوبی میان دانشگاه‌ها و مراکز علمی دو کشور بوده‌ایم، تصریح کرد: «یقین دارم که ظرفیت‌های بیشتری برای گسترش این تعاملات و همکاری‌های علمی وجود دارد و شرایط خاص حاکم بر جهان و دو کشور روسیه و ایران نخواهد توانست خللی در کمرنگ شدن این تعاملات و همکاری‌های علمی دو جانبه ما ایجاد کند. این مهم فقط در سایه عزم و اراده و خلاقیت و ابتکار دانشگاهیان و محققان و البته، حمایت‌های مسئولان دو کشور محقق خواهد شد».
وی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: «امروزه ما در حال سپری کردن دوره همه‌گیری کووید -۱۹ هستیم. اگرچه این ویروس فرصت‌هایی را برای جامعه علمی، به ویژه فعالیت‌های مجازی و بهره‌گیری از فضای سایبری و کاهش هزینه‌ها، ایجاد کرده است، اما بدون شک چالش‌های جدی را پیش روی دانشگاهیان و دانشمندان قرار داده است که باید به آنها توجه کرد. در این دوره با کاهش فعالیت‌های میدانی، آزمایشگاهی و کارگاهی مواجه شده‌ایم که سبب می‌شود تا در توسعه علوم کاربردی، مهندسی و فناوری به چالش برخورد کنیم. چنین به نظر می‌رسد که با کوچک‌تر شدن اقتصاد جهانی، تولید و تبادل علم در دنیا نیز روندی نزولی پیدا می‌کند».
غلامی، در ادامه اظهار کرد: «اگر صنایع تولیدی، توریستی و حتی ورزشی، با گام‌هایی نامطمئن و به آهستگی حرکت می‌کند، احتمالاً صنعت جذب دانشجوی بین‌المللی نیز با رکود مواجه خواهد شد. هم‌اکنون می‌توان مدعی شد که پروژه‌های مشترک، مقالات علمی مشترک، و دوره‌های مشترک تحصیلی با سکته، اگرچه ناقص، مواجه شده‌اند و نیاز به بازتوانی دارند».
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، با عنوان اینکه دوران شیوع کرونا فرصت‌هایی را نیز پدید آورده است، افزود: «فرصتی که بیندیشیم تاکنون چه کرده‌ایم و می‌خواهیم به کجا برویم. اکنون فرصتی پیدا شده که به زیرساخت‌های نرم و ساماندهی علمی در درون کشور و در میان کشورها و منطقه بپردازیم تا در پساکرونا حرکت منطقی‌تر و با شتابی بیشتر داشته باشیم».
وی در پایان تصریح کرد: «دسترسی آزاد اعضای هیأت علمی و محققان یک منطقه به دانش تولید شده در هر کشور و تجمیع اطلاعات علمی و سهل‌الوصول بودن آن در سطح بین‌الملل و منطقه، اعتباردهی به مدارک دانشگاه‌های کشورهای همکار و ایجاد پروتکل‌های مربوط، توسعه همکاری‌های دو و چندجانبه از طریق فضای سایبری، و انتقال تجارب مدیریتی و راه‌حل‌های توسعه اقتصاد دانشگاهی می‌توان بسترهایی را برای جهش آتی همکاری‌ها فراهم آورد».
* سفیر روسیه فدراتیو در ایران
در ادامه اجلاس لوان جاگاریان، سفیر روسیه فدراتیو در ایران، بیان کرد: «ما اهمیت خاصی برای همکاری‌های علمی قائل هستیم و هم‌اکنون می‌توان گفت یک شراکت راهبردی در این زمینه وجود دارد. برای گسترش و بهبود تبادلات علمی، هر دو طرف روسی و ایرانی همواره فعالیت‌های خوبی داشته‌اند و این امر مرهون تلاش‌های رؤسای دو دانشگاه دولتی مسکو و تهران و همچنین دیگر دانشگاه‌ها است».
سفیر روسیه فدراتیو در ایران، تصریح کرد: «با وجود شرایط جدید کرونایی نیز می‌توانیم به‌صورت مجازی در مورد گسترش روابط ایران و روسیه به توافقات لازم دست یابیم».
وی در ادامه در خصوص گسترش زبان روسی خاطرنشان کرد: «رایزنی فرهنگی برای تدریس زبان فارسی در روسیه صورت گرفته است و آموزش زبان روسی در دانشگاه‌های ایران انجام شده است و همچنین رایزنی‌های فرهنگی دیگری نیز برنامه‌ریزی و برخی از آنها محقق شده است».
* سفیر ایران در روسیه فدراتیو
کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، نیز با بیان اینکه تشکیل اتحادیه دانشگاه‌های برتر دو کشور نوید دهنده روابط عمیق آینده دو ملت است، افزود: «وقتی نخبگان یک کشور و دانشگاهیان در کنار هم جمع می‌شوند نشان‌دهنده آن است که ما داریم به یک فهم و زبان مشترک نزدیک می‌شویم. امروز روابط ایران و روسیه در ابعاد نظامی، سیاسی، دفاعی و امنیتی رو به گسترش است. اما به لحاظ فرهنگی نیز نیازمند این هستیم تا بر روی اشتراکات فرهنگی با هدف نزدیکی دو ملت همکاری کنیم. بهترین زبان نزدیکی نمایندگان دو کشور زبان علم، فن‌آوری و دانش است که شما دانشگاهیان نمایندگی این زبان را برعهده دارید».
وی افزود: «با همکاری نزدیک نیروهای علمی، تبادل دانشجو، تقویت زبان روسی در ایران و زبان فارسی در روسیه و همچنین گردهمایی کسانی که علاقه‌مند گسترش روابط هستند هر روز می‌توانیم شاهد برداشته شدن گام‌های بیشتری برای گسترش و پیشرفت روابط دو جانبه باشیم».
* مشاور ارشد وزیر امور خارجه ایران
مهدی سنایی، مشاور ارشد وزیر امور خارجه ایران و سفیر سابق ایران در روسیه، حضور وزرای علوم دو کشور را نشان‌دهنده اهمیت برگزاری این اجلاس برشمرد و گفت: «بدون تردید همکاری‌های دانشگاهی یکی از محورهای اصلی روابط دو کشور ایران و روسیه است. این روابط بین دانشگاهی هم در ذات خود دارای اهمیت است و هم به فهم و شناخت بیشتر دو کشور از یکدیگر کمک می‌کند، همچنین می‌تواند پشتوانه دیگر روابطی چون سیاسی، اقتصادی و امنیتی قرار بگیرد».
وی ضمن قدردانی از رؤسای دانشگاه‌های دولتی مسکو و تهران برای تأسیس و تقویت اتحادیه دانشگاه‌های دو کشور افزود: «از زمان تأسیس این اتحادیه مرتباً و هر ساله این نشست‌ها برگزار شده است. مدت پنج سال از تأسیس اتحادیه دانشگاه‌های ایران و روسیه می‌گذرد و لازم است یک ارزیابی از تفاهم‌نامه‌ها و اسنادی که به امضا رسیده است نیز صورت بگیرد. یقیناً این اجلاس‌ها دستاوردهای بسیاری را به همراه داشته است، اما تداوم آن نیازمند یک ارزیابی مجدد است تا نقاط قوت و ضعف شناسایی شود».
سنایی، در ادامه با اشاره به بحران بیماری کرونا تصریح کرد: «این بحران به‌رغم همه سختی‌ها و دشواری‌هایی که ایجاد کرده است، برای حوزه آموزش یک بستر متفاوتی را در فضای مجازی فراهم آورده، وبینارهای متعددی که برگزار می‌شود نشان‌دهنده تسهیل ارتباطات و همچنین صرفه‌جویی در هزینه‌های رفت و آمد، اقامت و تشریفات است».
مشاور ارشد وزیر امور خارجه، در پایان خاطر نشان کرد: «در حوزه آموزش حتی پیش از جدی شدن کرونا بحث استفاده از فضای مجازی از سوی استادان و دانشمندان مطرح شده بود، بر این اساس اگر کرونا هم برطرف شود، بسیاری از حوزه‌های آموزشی در فضای مجازی باقی خواهند ماند».
* رئیس دانشگاه تهران
در بخش دیگری از این نشست محمود نیلی احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران، با اشاره به عملکرد دانشگاهی دو کشور ایران و روسیه در پنج سال اخیر گفت: «نتایج ارزیابی‌ها نشان‌دهنده آن است که برگزاری این نشست‌ها منجر به افزایش رشد تبادل استاد و دانشجو شده است. اگر چه رقم این تبادلات با توجه به در نظر گرفتن توانمندی‌ها و حجم نیازها می‌تواند بیشتر از آمار کنونی باشد. این نشست‌ها باعث توسعه روابط بین محققان و دانشگاهیان دو کشور شده است و امروزه می‌توانیم ادعا کنیم که اطلاعات ما از علایق و توانمندی‌های دانشگاه‌های دو طرف نسبت به گذشته بسیار بیشتر است».
وی افزود: «طی چند سال گذشته حدود ۴۰ دانشجو روسی و ۳۸ استاد از دانشگاه‌های روسیه در دانشگاه تهران و بیش از ۲۰ استاد از دانشگاه تهران در دانشگاه‌های روسیه حضور داشتند. اخیراً نیز در نظر داشتیم تا ۱۳ دانشجو به روسیه اعزام کنیم که به دلیل شیوع کرونا این موضوع به تعویق افتاده است».
به گفته رئیس دانشگاه تهران، سطح همکاری‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌های ایران و روسیه هنوز به سطح و گسترش همکاری‌های اقتصادی و سیاسی دو کشور نرسیده و نیاز است تا در این زمینه تلاش‌های بیشتری صورت گیرد.
وی با اشاره به شیوع بیماری کرونا و تأثیر این بحران در جهان، اظهار کرد: «ویروس کرونا جایگاه ویژه علم و فناوری را نشان داد، امروز دنیا برای مقابله با این ویروس بیش از هر زمان دیگر به علم متکی است. هر چه ما در حوزه علم و فناوری پیشرفت بیشتری داشته باشیم در مقابله با این بحران موفق‌تر عمل خواهیم کرد».
نیلی احمدآبادی، در ادامه بیان کرد: «علم باید از پایه تا کاربرد در تمام موضوعات همانند یک زنجیره مورد توجه قرار بگیرد و دانشگاه‌ها باید به‌عنوان محور اصلی علم بیش از گذشته توسعه پیدا کنند. لذا دانشگاه‌های ایران و روسیه می‌توانند با مدیران و سیاست‌گذاران دو کشور صحبت کنند تا توجه آنها به سرمایه‌گذاری در حوزه علم و فناوری بیشتر معطوف شود. با رویکرد و همکاری‌های علمی، آینده مردم تضمین خواهد شد، در غیر این صورت با آسیب‌های جدی مواجه خواهیم بود».
رئیس دانشگاه تهران، تصریح کرد: «از زمان شیوع بحران کرونا، در دانشگاه تهران آموزش مجازی جایگزین آموزش‌های حضوری شد. همچنین در این زمینه آنچه که مهم است و باید مورد توجه قرار بگیرد آموزش‌های بین رشته‌ای است، به همین دلیل تلاش کردیم تا بین دانشگاه‌های مختلف کشور همکاری‌هایی صورت بگیرد که البته نتایج خوبی را به همراه داشت. با توجه به مسائل و مشکلات پیش آمده دانشگاه‌ها باید با استناد به علم و دانشی که دارند به دولت در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی مشورت دهند و خوشبختانه در این زمینه گزارش‌های متعددی به دولت و مجلس ارائه شده است».
وی ضمن ارائه پیشنهاد تشکیل کمیته‌ای بین دانشگاه‌های ایران و روسیه گفت: «با تشکیل این کمیته دانشگاه‌ها می‌توانند تجارب و یافته‌های خود را در زمینه ویروس کرونا با یکدیگر مبادله کنند تا با همکاری مشترک دانشگاه‌های دو کشور هر چه سریع‌تر بتوانیم بر این ویروس غلبه پیدا کنیم. این بحران همکاری‌های بین‌المللی را تحت تأثیر قرار داد، اما نکته قابل توجه این است که با توسعه فناوری اطلاعات می‌توانیم همکاری‌های آموزشی و پژوهشی را ادامه دهیم».
نیلی احمدآبادی، عنوان کرد: «بر اساس توافق صورت گرفته قرار است تا دوره‌های مشترک بین دانشگاه‌های ایران و روسیه شکل گیرد. همچنین ما نگران تبادل دانشجو بودیم که البته با استفاده از آموزش مجازی این مشکل رفع شده است. دانشگاه‌های دو کشور در حوزه زبان فارسی و روسی همکاری‌های خوبی داشتند، اما توسعه همکاری در حوزه‌های دیگر هم لازم است و یکی از روش‌هایی که می‌تواند همکاری‌ها را بیشتر توسعه دهد طرح‌های مشترک با سرمایه‌گذاری مشترک دانشگاه‌ها است».
رئیس دانشگاه تهران، با تأکید بر نقش جوانان در آینده و توسعه کشور گفت: «ما باید از این فضای پیش آمده استفاده کنیم تا جوانان دو کشور به‌ویژه در دانشگاه‌ها بیشتر با هم ارتباط داشته باشند. قرار بود تا در این نشست جوانان هم حضور پیدا کنند که امیدواریم در قالب یک وبینار حتماً بتوانیم چنین نشستی را برگزار کنیم. این موضوع کمک خواهد کرد تا مشارکت بیشتری محقق شود، جوانان هستند که آینده روابط ما را تضمین می‌کنند و هر چه آنها در این زمینه فعال‌تر شوند قطعاً بهتر می‌توانیم در حفظ و توسعه همکاری‌ها بیش از گذشته اطمینان حاصل کنیم».
وی با اشاره به بیانیه تدوین شده پنجمین اجلاس رؤسای دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه خاطرنشان کرد: «محتوای این بیانیه عمدتاً برگرفته از نکات عنوان شده از سوی رؤسای دانشگاه‌های دو طرف است. همه علاقه‌مند به گسترش همکاری‌ها هستند و مبدأ این همکاری‌ها تبادل استاد و دانشجو و دوره‌ها و پروژه‌های مشترک است».
* رئیس دانشگاه دولتی مسکو
ویکتور آنتونویچ سادونیچی، رئیس دانشگاه دولتی مسکو، نیز گفت: «این اجلاس فعالیت خود را از آوریل ۲۰۱۷ آغاز کرده است که پس از آن به‌صورت توافقی اجلاس‌های مختلفی میان دانشگاه‌های دو کشور برگزار شده است. در اولین اجلاس رؤسای دانشگاه‌های برتر، رقابت‌پذیری و نقش پارک‌های علم و فناوری مورد بررسی قرار گرفت و در دومین اجلاس به بررسی وضعیت علمی دانشگاه‌های دو کشور پرداخته شد».
وی افزود: «باید روابط علمی میان دو کشور توسعه پیدا کند و این روابط با وجود ویروس کرونا نیز ادامه یابد. امسال به دلیل همه‌گیری کرونا، این اجلاس به‌صورت مجازی برگزار می‌شود و تا کنون دانشگاه‌های دو کشور در زمینه‌های مختلف به بررسی و فعالیت‌های علمی پرداخته‌اند».
سادونیچی، با بیان اینکه در سومین اجلاس رتبه‌بندی دانشگاه‌ها مورد بررسی قرار گرفت افزود: «همچنین در چهارمین اجلاس که به میزبانی دانشگاه تهران برگزار شد، حمایت‌های ویژه‌ای در خصوص گسترش زبان فارسی و روسی صورت گرفت و در این دوره نیز شاهد گسترش روابط علمی و تبادل استاد و دانشجو هستیم».
در بخش دیگری از این اجلاس، رؤسای دانشگاه‌های برتر دو کشور در خصوص موضوعات مختلف به ایراد سخنرانی پرداختند. پنجمین اجلاس رؤسای دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه که با حضور مقامات علمی و سیاسی دو کشور، ۲۴ دانشگاه برتر روسیه و سیزده دانشگاه برتر ایران به همراه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران و دانشگاه گیلان برگزار شد، با تدوین بیانیه و با تأکید بر گسترش همکاری‌های دو جانبه به کار خود پایان داد.