تمدن سرزمین ایران ریشه در علم و تجربیات انباشته گرانبها دارد . آثار تمدن تاریخی مردمان این دیار در محوطه های تاریخی تخت جمشید ، طاق بستان ، هکمتانه ، شهر سوخته جیرفت ، شهر شوش ، تپه سیلک کاشان ، مجموعه های تاریخی اصفهان و کاروانسرهای بجا مانده از راه ابریشم که تمدن شرق را به غرب جهان وصل می کرد به وضوح حکایت از دانش و عظمت تمدن مردمان این سرزمین دارد .آًثار بجا مانده از ظروف ، مصنوعات ظریف ساخته شده دوران پیش و پس از اسلام و تولد و پرورش استعدادهای خارق العاده ای همچون شیخ الرییس ابوعلی سینا ، فارابی ، رازی ، خواجه نصیر ، فردوسی ، مولانا ، سعدی ، حافظ ،خیام ، عطار و خیل کاروان عظیم دانشمندان و ادیبان ، شعرا ، هنرمندان کلاسیک و معاصر گواه بر عظمت فکری ، روحی و اندیشه علم پرور و مهارت صنعتی این مردمان دارد . تمدن و فرهنگی که شرق شناسان و ایران شناسان مختلفی را عاشق و شیفه نموده است .یکی از فرزندان نیشابوری این تمدن ،حکیم عمر خیام ؛با استعداد خارق العاده و ابزارهای ساده ، دقیق ترین گاه شمار روز - ماه - سال - دقیقه در کره زمین بین دانشمندان جهان را کشف و ثبت نمود . انسان ایرانی از اولین تمدنهای دنیا بود که کشاورزی و یکجانشینی و ساختن شهرها و روستاهای آباد را شروع و تثبت نمود . انسان ایرانی بر اساس محاسبات دقیق سال، فصل ، ماه ، هفته ، روز ، دقیقه ، ثانیه تلاش ها و کوشش های متکی بر معیشت تولید محورش را بطور دقیق نام گذاری و بر اساس رابطه علمی بین چرخش زمین بدور خورشید ، بهره برداری از دو قید زمان - مکان را برنامه ریزی و بهره برداری کرد . روزها و شب ها و ایام خاص در گاه استراحت و کار و حرفه را با درایت نامگذاری و بر همان اساس کارها با توجه به میزان درجه حرارت اتمسفر و بارش نزولات آسمانی و شرایط آب و خاک در هر منطقه در جهت بهره وری بهینه خود تنظیم نمود .برای هر کدام از تحولات آب و هوایی برنامه ریزی داشت. با دقت اسم خاص برای همه ایام در چهار فصل انتخاب و همه روزها و شب های خاص را به فرصتی برای دورهم آمدنهای دوستانه و انجام مراسماتی که در نهایت بسط دوستی ها ، مهربانی ها و بخشندگی ها هدف گذاری شده تبدیل و جشن می گرفته. با شادی به شکر گذاری از برکات و نعمات خالق هستی در طول تاریخ پرداخته . اتحاد و تعاون و همبستگی بین مردم و احترام به بزرگان طوایف و خانواده ها را بعنوان اساس فرهنگ ایرانی نهادینه کرده است .نگرش توحیدی انسان ایرانی در طول تمدن ۲۵۰۰ ساله ،شکرگذاری از نعمات خالق متعال را به اصل تفکیک ناپذیر در سلوک زندگی ایرانی نهادینه نموده است .
زندگی مردم تمدن آریایی بر مبنای شناخت نظم و ترتیب کائنات و بهره برداری دقیق از زمان - مکان ،آنزمان که در بسیاری از مناطق جهان بت پرستی ، آفتاب پرستی ، ستاره پرستی و ... حکایت از جهل آنان نسبت به حقایق هستی و مکانیزم سیستم گردش منظومه شمسی داشته ، ایرانیان یکتا پرست شب یلدا را با علم به اینکه ؛ در آخرین شب از فصل پاییز تاریکی یک دقیقه !!! طولانی تر از همه شب های سال است و از اولین شب زمستان، هر شب یک دقیقه از طول تاریکی شبانه روز کاسته و به طول روزها اضافه می شود و این یعنی اینکه فصل زمستان که زمان نزول نعمات آسمانی و سیراب شدن زمین است را همه خانواده های ایرانی دور هم جشن می گرفتند و می گیرند و با خواندن اشعار حافظ از که نوید روزها و سالهای خوب را می دهد بهم تبریک می گویند . ایرانیان باستان روزهای سرد و کم تحرکی معیشت کشاورزی را با امید به اینکه در آخرین چهارشنبه پیش رو در فصل زمستان با جشن چهارشنبه سوری با زمستان پربرکت سرد خداحافظی و به فاصله چندین ساعت به بهار ، فصل شروع کار و تلاش کشاورزی و رویش مجدد طبیعت سلام خواهند کرد و آمدنش همراه عمو نوروز جشن می گرفتند و در ۱۳ فروردین ،نوروز را بدرقه و کار و تلاش جدی در مزارع و باغات در درجه حرارت هوا مناسب شروع می کردند و در هر ماه از آن ببعد با مراسمات زیبا و برگزاری جشن ها به شکرگذاری از نعمات پروردگار می پرداختند .انسان خردمند ایرانی فلسفه زیستش بدور از خرافات با شناخت دقیق کارکرد سیستم طبیعت و مکانیزم کائنات تنظیم می کرده، فرزندان این تمدن خردمند نیز به پاس عظمت تاریخ سرزمین و سنت های با مفهوم به تاسی از نیاکان شان جشن ها را باشکوه برگزار و یلدا را با معرفت اینکه از فردای فصل زمستان همگان منتظر بارش برکات پرورگار و افزایش،میزان سهم روشنی شبانه روز خواهند بود، دور هم با تفعل به اشعار حافظ ادبیات فارسی محور وحدت و دوستیهای مردمان سرزمینشان در کنار هم جشن می گیرند ...
یلدا فرزندان فلات سترگ ایران مبارک
سی ام آدر ماه ، شب یلدای سال ۱۴۰۲
حمید رضا حاجی اشرفی