تابناک فارس به نقل از ستاره:در نزدیکی آرامگاه سعدی یکی دیگر از باغهای ایرانی زیبا قرار دارد که به آن باغ دلگشا میگویند. این باغ در شمال شرقی شهر، در نزدیک دامنه کوه و جنوب بستر آب خان شهر شیراز قرار دارد و تمام ویژگیهای یک باغ اصیل ایرانی را در خود جای داده است. اروپاییان جملهای به نام پرشین گاردن دارند که منظورشان باغهای ایرانی است. این باغها از 3 ویژگی اصلی برخوردارند: اول این که باغها همیشه در مسیر قناتها یا رودها ساخته میشوند و همیشه یک جوی از وسط آنها میگذرد، دوم اینکه باغها همیشه دور تا دور محصور هستند و سوم وجود یک عمارت زیبا و با شکوه درون آن است. باغ دلگشا را از این حیث میتوانیم یک باغ ایرانی واقعی بدانیم. مساحت این باغ حدود 7.5 هکتار است.
در مورد تاریخ پیدایش این باغ گفته میشود که به دوران پیش از اسلام و زمان حکومت ساسانیان باز میگردد؛ زمانی که تیمور گورگانی با کشتن شاه منصور موفق به فتح فارس میشود، این باغها وجود داشتهاند و او پس از دیدن آنها تصمیم میگیرد تا یک نمونه بزرگتر از باغ دلگشا را در سمرقند بسازد و نام آن را نیز دلگشا میگذارد. بحر حال این باغ در دوران مختلف تاریخی مثل صفویه و افشاریه همچنان از باغهای مهم و آباد دیار فارس تلقی میشده و گردشگران و جهان گردان معروف جهان نیز توجه خاصی به آن داشته و نامش را در سفرنامههای خود آوردهاند.
هرچند که متأسفانه در جریان جنگهایی مانند طغیان محمد خان شیرازی که به مبارزه با نادرشاه درآمد، این باغ طی محاصره و نبرد در شیراز صدمات جدی دیده است (تا جایی که گفته میشود پس از مرگ نادرشاه افشار تقریباً این باغ به طور کامل ویران شده است) اما این پایان سرنوشت باغ دلگشا نبود؛ بطوری که در سال 1205 هجری، در دوران قاجاریه شخصی به نام ابراهیم اعتماد الدوله شیرازی تصمیم به احیای مجدد باغ گرفته و شروع به احداث آن میکند. سپس مرحوم نواب رضا قلی میرزا در سال 1336 درون باغ امارت کلاه فرنگی را میسازد و بنای چنین عماراتی در باغهای ایرانی از او الهام گرفته شده است. در ادامه فرزندان وارثان باغ اقدام به آبادانی و ساخت بخشهای دیگر آن میکنند.
حضور زیبایی در وسط باغ جلوی عمارت کلاه فرنگی و حوض دیگری نیز جلوی تالار قرار دارد و یک کانال کوچک از وسط باغ میگذرد. آب این باغ توسط قنات بند معروف به آب سعدی تأمین میشود تا از آن برای رشد درختان و پرورش گل و بوتهها استفاده کنند. عمارت کلاه فرنگی ساخته شده وسط باغ که 3 طبقه دارد خوشبختانه سالم مانده است. ای عمارت به صورت چهار شاه نشین و یک تالار به سبک معماری عمارت های ساسانی ساخته شده است. در ایوان آن دو ستون نگه دارنده وجود دارند. در تزیین این امارت از سبکهای زندیه و آیینه کاریهای ظریف، نقاشیهای زیبای رنگ روغن، سقفهای چوبی و گچ بریهای مرسوم آن دوران استفاده شده است. برای ورود به این عمارت میتوانید از 2 درب در دو طرف آن استفاده کنید.
باغ دلگشا آنقدر زیبا و دل انگیز است که چشم هر بیننده و گردشگری را به زیبایی این باغ و عمارت درون خود جلب میکند، اهمیت این باغ باعث شد تا در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۹۱۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. امروز از این باغ به عنوان یک موزه قدیمی برای نگهداری برخی اشیا مهم تاریخی استفاده میکنند. در موزه این باغ رادیوهای قدیمی، یک قرآن نفیس نوشته شده روی پوست آهو، تمبر، سکههای دوران مختلف نگهداری میشود که دیدن آنها خالی از لطف نیست. شما میتوانید همه روزه بین ساعت 8 صبح تا 10 شب از این باغ زیبا بازدید کنید. بلیط ورودی باغ 2000 تومان است که البته بلیط موزه نیز به صورت جداگانه و به مبلغ 3000 تومان باید پرداخت شود.